Zeeland Business executivegesprek over economie: Zeeland moet aan de bak

Het waren veel en gevarieerde onderwerpen die op de agenda stonden van de executive lunch op 14 februari jl. in restaurant de Grevelingen. Aan tafel tien ‘beslissers’ vanuit de Zeeuwse overheid en het bedrijfsleven. Het werden twee interessante uren.

Gespreksleider Kees van ’t Zelfde wilde via de werelden Europese economie uiteindelijk bij die van Zeeland uitkomen. Dat lukte echter niet want al heel snel ging het gesprek over de provincie met de meeste zonuren per jaar en de meeste sterrenrestaurants per inwoner. Met voortvarendheid werden de kansen en bedreigingen van Zeeland bij de horens gevat. Eerst maar even terugblikken naar de vorige executive lunch begin vorig jaar. Toen maakte men zich vooral zorgen over de naweeën van corona, de inval in Oekraïne, de ontwikkelingen in de maakindustrie en de verwachte inflatie. De vraag is, hoe is de stand van zaken nu?

Personeelstekorten
Rutger Swerus bijt het spits af. “We hebben eerst corona gehad, toen kwam de oorlog en was het idee dat deze oorlog een grotere impact zou hebben dan corona. Dat is gebleken. Misschien had corona aan de toeristische kant en aan de manier van zaken doen met elkaar een groter effect, maar als je kijkt in het Zeeuwse en met name naar de maakindustrie, dan is het effect enorm. En niet alleen wat de gestegen grondstofprijzen en de wachttijden betreft. Daar zijn we voorlopig nog niet vanaf.” Kees Murre herkent dit en voegt er onmiddellijk de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt aan toe. “Ook de personeelskrapte is een geweldige uitdaging. Het is moeilijk om personeelsbestanden op orde te houden.” Dit brengt het gesprek op de arbeidsproblematiek in Zeeland. Een grote bedreiging, zo is de opvatting. Er dreigen grote personeelstekorten onder andere door de vergrijzingsgolf die aanstaande is. Vorig jaar waren er al 6.000 vacatures te vervullen en de situatie is er niet beter op geworden. Jim Goedhart toont de feiten met een overzicht waaruit blijkt dat het aantal pensionado’s rap toeneemt en de instroom te wensen overlaat. Daarbij merkt hij op dat het lijkt alsof een deel van het Zeeuwse bedrijfsleven zich niet al te druk maakt over deze ontwikkeling. “Er is nog veel te weinig sprake van HRplanning op de langere termijn,” zo merkt Goedhart op.

Werkweken
Ook de accountants aan tafel worden bijna dagelijks geconfronteerd met de problemen op de arbeidsmarkt. Rutger Peelen: “Niet alleen op ons eigen kantoor speelt dit fenomeen, maar ook bij veel van onze klanten. Het is onze taak om ze daarop te wijzen en vooral in te spelen op de mogelijkheden die er zijn.” Duidelijk is dat er ingegrepen moet worden, maar hoe? Rutger Swerus: “Meer werken zou een deel van de oplossing kunnen zijn, maar door de marginale belastingdruk hou je van elke euro die je meer verdient maar heel weinig over en loont dat bijna niet.” Guido van Dijke betreurt in dit kader het ontbreken van onderwijsinstellingen zoals een universiteit in de provincie. “In het algemeen is er te weinig aanwas. Studenten en mensen die wij graag willen werven, moeten praktisch altijd van buiten de provincie komen. Het is noodzakelijk dat wij daar op inspelen, door flexibeler te zijn.” Micha Bijleveld hoort ook regelmatig van zijn klanten dat vacatures niet opgevuld kunnen worden omdat sollicitanten geen volle werkweken meer ambiëren.

Uitval
We hebben te maken gehad met twee grote crises, namelijk Corona en energie. Tijdens deze intens moeilijke periodes heeft de overheid er alles aan gedaan om bedrijven in leven te houden, waardoor het aantal faillissementen nog nooit zo laag is geweest. Dat is economisch gezien niet logisch en de verwachting werd aan tafel uitgesproken dat het aantal faillissementen weer zal toenemen en de zwakke broeders het hoofd niet boven water kunnen houden. Rutger Peelen verwacht de komende jaren de nodige uitvallers. “Dat hoort helaas ook bij ondernemen.” Ook Perry Boogaard is die mening toegedaan. “Uitval hoeft geen ramp te zijn. Door bijvoorbeeld faillissementen komt er meer dynamiek op de arbeidsmarkt. Mensen komen zonder werk en kunnen elders aan de slag.” Die uitval is volgens René Ruisaard ook een gevolg van het feit dat veel ondernemers momenteel te maken hebben met de terugbetaling van belastingvoordelen uit de coronatijd en hoge kosten als gevolg van de stijgende vaste lasten. Hierdoor is het voor deze ondernemers zwaar om het hoofd
boven water te houden. Er is dan ook sprake van behoorlijke liquiditeitsproblemen, zo zegt hij. Perry Boogaard heeft met zijn bedrijf veel te maken met bedrijfsovernames. “Dat is meestal een lang traject en gaat gepaard met forse investeringen. Vooral bedrijven die geen personeelstekorten kennen, staan in dergelijke trajecten duidelijk op voorsprong.”

Kansen
Na de zorgen over de personeelstekorten te hebben geuit, spreken de executives even over mogelijke mondiale bedreigingen zoals de oorlog in Oekraïne, de opkomst van China en hun interesse in Taiwan, de inflatie en de schaarste van grondstoffen. Het is dus de hoogste tijd om van bedreigingen naar kansen te switchen. Hoe staan we ervoor en wat kunnen we eraan doen? Jo-Annes de Bat trapt af en schetst de situatie in de provincie. “De industrie gaat gewoon door ondanks de angst om de energieprijzen. Het toerisme en de landbouw laten goede resultaten zien. De bloei van de Zeeuwse economie zit echter klem en dat brengt de nodige zorgen met zich mee, zoals we die zojuist besproken hebben.”

Samenwerken
Jim Goedhart pakt de handschoen en poneert drie strategieën om deze zorgen in de provincie op te lossen: met mensen in Zeeland, met andere manieren van werken en met mensen van buiten Zeeland. Kees Murre ziet ook lichtpuntjes. “We werken tegenwoordig veel slimmer. Door nog slimmer te gaan werken en gebruik te maken van innovaties zoals digitalisering zijn er steeds minder mensen nodig.” Elly Hilgers, de enige vrouw aan tafel, pleit voor samenwerking. “Het is inefficiënt om individueel naar oplossingen te zoeken. We moeten het samen vinden in duurzame oplossingen. Ondernemers moeten met een andere mindset naar de langere termijn gaan kijken. Statushouders hebben bijvoorbeeld dezelfde rechten en plichten als Nederlanders en mogen volledig werken. Laten we ook naar dat enorme arbeidspotentieel kijken en aanboren.” Rutger Swerus: “Als je bij onze organisatie kijkt dan zijn dat mensen met een meer universitaire opleiding. Bij ons gaat relatief veel in het Engels en dat pikken ze zo op.”

Regelgeving
Zowel Kees Murre als Jo-Annes de Bat benadrukken dat statushouders in beeld zijn bij de gemeentes, maar dat het aan adequate samenwerking met het bedrijfsleven ontbreekt om dit potentieel efficiënt en zonder al te veel regels in te kunnen zetten. Gespreksleider Kees van ‘t Zelfde betrekt de ‘oudere jongeren’ in het oplossingsmodel. Maar naast oudere jongeren kun je ook aan zij-instromers en ex-werknemers denken. De ervaringen aan tafel zijn dat de administratieve lastendruk en de beloningsregels veelal roet in het eten gooien om gebruik te maken van deze groepen mensen, die zouden kunnen bijdragen om personeelstekorten te verlichten. Micha Bijleveld oppert om een thema te maken van Zeeland, de ideale thuiswerkprovincie. “In coronatijd bleek Zeeland de ideale thuiswerkprovincie te zijn. Het lijkt hier altijd of je op vakantie bent. Vanuit prettige omstandigheden toch volledig kunnen deelnemen aan het arbeidsproces.”

Duurzaamheid
De deelnemers aan het gesprek staan stil bij het thema duurzaamheid en de daarmee gepaard gaande investeringen. Voor grote bedrijven een ‘vanzelfsprekendheid’ en wat de budgetten betreft geen enkel probleem. Maar het gemiddeld Zeeuws MKB bedrijf heeft hierin wel grote uitdagingen om deze duurzaamheidsinvesteringen op te hoesten, hetzij vrijwillig hetzij gedwongen vanuit regelgeving. Het bijbehorende papierwerk is nauwelijks nog te overzien. Perry Boogaard schetst dat vanuit zijn eigen praktijk de impact van deze duurzaamheidsinvesteringen groot is op de waarde van bedrijven.

Het gesprek loopt ten einde. Het waren interessante discussies, meningen, feiten en vooral mogelijke oplossingen die aan bod kwamen voor problematieken die overigens niet alleen in Zeeland, maar in heel Nederland voorkomen. Zeeland moet aan de bak, want er ligt een uitdagende taak om de economie op orde te houden. Gelukkig zijn er lichtpuntjes. Zo heeft het zichtbaar maken van Zeeland een grote sprong voorwaarts gemaakt en merken Elly Hilgers en Jim Goedhart in hun dagelijkse werk dat de bereidheid tot samenwerking en kennisdeling tussen ondernemers onderling en met overheden meer en meer toeneemt. “En dat is een must voor het behalen van resultaten,” zo merkt Elly Hilgers tot slot van deze meeting op.